Kijk voor echt eerlijk pensioen naar individuele levensverwachting

Bron: Amweb (achter betaalmuur)

Sinds mijn laatste blog over vroegpensioen is het onderwerp bepaald niet minder hot. Feyenoord – Ajax werd de inzet voor het vroegpensioen van de politieagenten. Wederom was de stelling dat het niet eerlijk is dat agenten zo lang zwaar werk moeten doen. Daar valt veel voor te zeggen, maar als gezegd: de oplossing is om al veel eerder andere, minder zware, werkzaamheden te gaan doen.

Ik ben het wel eens dat ons stelsel oneerlijk is voor (de meeste) mensen met zware beroepen. Maar dat komt niet door het beroep, maar doordat de meeste mensen met een zwaar beroep een kortere levensverwachting hebben. Maar dat geldt niet alleen voor mensen met zware beroepen.

Je laatste euro

Ultiem eerlijk zou zijn dat, als je je pensioenpot tijdens het pensioneren opeet, je op je sterfdag je laatste euro zou opmaken. Uiteraard is dat een illusie. Maar doen alsof elke Nederlander precies even oud wordt is het andere uiterste. Dat is echter wel hoe het nu nog steeds werkt.

Pensioen is een verzekering tegen het langlevenrisico. Dat is het enige risico waarbij we doen alsof het voor iedereen even groot is. Terwijl we bij het kortlevenrisico wél individueel onderscheid maken. Vaak zal iemand met een hoog kortlevenrisico een lager langlevenrisico hebben. Het is dus vreemd en oneerlijk dat we voor een ORV wél iemands individuele risicoprofiel bepalen maar bij pensioen niet.

Individuele pensioenuitkering

Vijf jaar geleden pleitte ik al voor een individuele pensioenuitkering op basis van levensverwachting. En afgelopen week las ik een pleidooi van Anne Lanting voor iets soortgelijks. Pensioenfondsen zouden bij het omrekenen van het persoonlijk pensioenvermogen rekening moeten houden met de levensverwachting die hoort bij het inkomensniveau van de deelnemer.

Ik denk echter dat we niet alleen naar het inkomensniveau moeten kijken. Voor iemand met een hoog inkomen die (bijvoorbeeld) door een erfelijke ziekte een lage levensverwachting heeft is het systeem net zo oneerlijk. Door de ontwikkelingen op gebied van biotechnologie kunnen we steeds beter voorspellen hoe oud iemand wordt. Dit zal het draagvlak voor een het huidige systeem steeds verder uithollen. Hoezo moet iemand die weet dat hij of zij de pensioenleeftijd niet eens gaat halen hier wel voor betalen? Nota bene onder het mom van ‘solidariteit’.

Perverse solidariteit

Ik verwacht vanuit de pensioenfondsenkant weinig vernieuwing op dit vlak. Die houden het liefst alles bij het oude, zoals we gezien hebben bij de transitie naar een nieuw pensioenstelsel. De perverse solidariteit blijft men op handen dragen. Ik zie meer kans voor verzekeraars. In Engeland bestaan dergelijke uitkeringsproducten reeds. Enhanced annuity’s. De website van Legal and General bijvoorbeeld maakt duidelijk hoe dit werkt.

Als Nederlandse benaming zou ik ‘eerlijker pensioenuitkering’ kiezen. Want dat is het uiteindelijk. Ongetwijfeld zal er qua wetgeving e.e.a. aangepast moeten. Een uitdaging, want de (hoger opgeleide) mensen die hierover gaan zijn zelf niet degenen die hiervan profiteren. Immers: als de mensen met een kortere levensverwachting zo’n eerlijkere pensioenuitkering kiezen, dan krijgen de mensen met een langere levensverwachting minder. Maar laten we eerlijk zijn: zou dat niet juist echt solidair zijn?

PS: de voor de hand liggende kritiek hierop zal zijn dat je hiermee ‘ongezond gedrag beloont’. Maar er zal echt niemand gaan roken of proberen diabetes te krijgen om daardoor een hogere pensioenuitkering te krijgen.